نوشته و ویرایش شده توسط تیم اسپایدر
غرب آسیا به‌گفتن یکی از با اهمیت ترین مناطق استراتژیک اقتصادی و سیاسی جهان با منبع های عظیم نفت و گاز و مسیرهای کلیدی تجارت جهانی، مدام متاثر از تغیرات امنیتی و سیاسی بوده است. در سال‌های تازه، تشدید درگیری‌های مستقیم و غیرمستقیم بین ایران و رژیم صهیونیستی، که اوج آن در سال ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ به وقوع مدام، تأثیرات زیاد گسترده‌ای بر فضای تجاری منطقه گذاشته است. از اختلال در مسیرهای حمل‌ونقل نفت تا افت مطمعن اندوخته‌گذاران و محدودیت تجارت آزاد، این منازعات اکنون در حال شکل‌دهی مجدد ساختار تجارت منطقه‌ای در غرب آسیا می باشند. سوال کانونی این گزارش آن است که: «درگیری‌های تازه چه اثری بر تجارت منطقه‌ای غرب آسیا دارد و تغیرات ژئوپلیتیکی، آینده این تجارت را چطور رقم خواهد زد؟» جواب به این قضیه، مبنای تصمیم‌سازی‌های اقتصادی و امنیتی آتی است.
تحلیل نوشته
۱. حالت کلی و آمار پایه
• در سال ۲۰۲۳، حجم تجارت منطقه‌ای غرب آسیا مطابق گزارش بانک جهانی به نزدیک به ۷۰۰ میلیارد دلار رسید که انرژی سهم غالب را دارد.
آخرین مطالب
- سامسونگ انگارً در حال بازدید اراعه گوشواره و گردنبند هوشمند است_اسپایدر
- کارکرد ناامیدکننده اگزینوس ۲۵۰۰ در بنچمارکهای اولیه گلکسی زد فلیپ 7_اسپایدر
- ادامه رکوردشکنی پادشاه رمزارزها؛ قیمت بیتکوین از ۱۱۸ هزار دلار عبور کرد_اسپایدر
- مریخ به گمان زیادً مرطوبتر از فکر ما بوده است_اسپایدر
- ناسا امکان پذیر به علت افت بودجه بیشتر از ۲ هزار نفر از کارکنان ارشد خود را برکنار کند_اسپایدر
• بر پایه داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا، عبور نفت از تنگه هرمز در سال ۲۰۲۵ به علت تنش‌ها و تحریم‌ها با افت ۱۰ درصدی به ۱۸ میلیون بشکه در روز رسیده؛ یعنی دو میلیون بشکه کمتر از سال ۲۰۲۳.
• قیمت نفت بین ۶۵ تا ۹۰ دلار به ازای هر بشکه، در عکس العمل به عدم‌قطعیت و بی‌ثباتی در اراعه، نوسان دارد .
• نرخ رشد اقتصادی منطقه برای ۲۰۲۵، بنا بر پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول، بین ۱.۵ تا ۲.۳ درصد تخمین زده شده که فاصله چشمگیری از میانگین ۳.۱ درصدی رشد جهانی و انعکاسی از ریسک‌ها و اختلالات تجاری منطقه است .
• اندوخته‌گذاری مستقیم خارجی در منطقه نیز بر تاثییر تشدید ریسک‌ها و تحریم‌ها، نسبت به سال پیش با کم شدن ۸ درصدی روبه رو شده است
۲. تأثیرات منازعات ایران و رژیم صهیونیستی بر تجارت منطقه‌ای
الف) اختلال در مسیرهای حمل‌ونقل و انرژی
تنگه هرمز محل مهم انتقال نزدیک به ۲۰٪ نفت جهان است. تهدیدهای مکرر امنیتی در منطقه علتافزایش حق بیمه کشتی‌ها و هزینه حمل شده‌اند. مطابق گزارش اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده در سال ۲۰۲۵، به‌علت افزایش خطرات امنیتی، زمان عبور کشتی‌ها تا ۱۵٪ افزایش یافته که هزینه حمل را افزایشی قابل دقت داده است. این اختلال علتافزایش میانگین هزینه‌های خرید وفروش و قیمت نهایی محصولات شده و تجارت منطقه‌ای را کند کرده است.
ب) افت اندوخته‌گذاری خارجی و تجارت
• مطابق گزارش آنکتاد ، اندوخته‌گذاری مستقیم خارجی جذب‌شده در منطقه طی سال‌های تازه با کم شدن ۸ درصدی روبه رو شده که علت مهم آن، ناپایداری امنیتی ناشی از مشکلاتهای منطقه‌ای است؛ ایران بیشترین صدمه را متحمل شده و صادرات غیرنفتی سرزمین در سال ۲۰۲۴ با ثبت ۱۹ میلیارد دلار، نسبت به اوج سال ۲۰۱۹ نزدیک به ۵ درصد افت یافته است.
• رژیم صهیونیستی، علیرغم استمرار تنش‌ها، با انعقاد توافق‌های اقتصادی، حجم روابط تجاری خود با امارات و بحرین را نزدیک به ۱۵ درصد افزایش داده است.
• کشورهای همسایه همانند امارات متحده عربی با تکیه بر گسترش تجارت دیجیتال، ترانزیت و مناطق آزاد اقتصادی، موفق شده آثار منفی اختلالات منطقه‌ای را تعدیل کند و رشد اقتصادی ۳.۵ درصدی برای سال ۲۰۲۵ به ثبت رساند.
• عربستان سعودی نیز با وجود بودجه نظامی بالا و ارامش نسبی در صادرات نفت، به علت تداوم ریسک‌های منطقه‌ای و افت ورود اندوخته خارجی، با چالش‌هایی در حوزه اقتصادی روبروست.
ج) افت همکاری‌های منطقه‌ای و کند شدن مسیر ادغام اقتصادی
پروژه‌هایی همانند شورای همکاری خلیج فارس و توافقات تجارت آزاد منطقه‌ای به علت تشدید تنش‌ها موقتاً متوقف یا به کندی پیش می‌روال. کشورهای منطقه به سمت سیاست‌های انزواگراتر و نگاه‌های امنیتی به تجارت می‌روال که مانع گسترش زنجیره قیمت منطقه‌ای است.
۳. تحلیل اختصاصی کشورها
چالش و زمان‌ها حالت تجارت (۲۰۲۵) سرزمین
تحریم‌ها و هزینه‌های نظامی؛ افت بازارهای بین‌المللی اما بازارهای همسایه قابل گسترش صادرات غیرنفتی نزدیک به ۱۹ میلیارد دلار، نفت زیر ۱.۷ میلیون بشکه در روز ایران
زمان رشد در قسمت فناوری، دسترسی محدود به بازارهای برخی کشورها به علت تنش‌ها رشد روابط تجاری منطقه‌ای ۱۵٪، صادرات ۱۲۳ میلیارد دلار رژیم صهیونیستی
مرکز منطقه‌ای تجارت؛ تلاش برای جذب اندوخته‌های تازه در فناوری رشد اقتصادی ۳.۵٪، گسترش منطقه آزاد و تجارت دیجیتال امارات متحده عربی
تحریم‌ها و ریسک امنیتی و درنتیجه سختی بر بودجه؛ مزیت پروژه‌های غیرنفتی صادرات نفت نزدیک به ۱۰ میلیون بشکه؛ پروژه‌های چشم‌انداز ۲۰۳۰ ادامه دارد عربستان سعودی
چالش‌های سیاسی و اقتصادی، تلاش برای نگه داری نقشی واسطه‌ای صادرات و واردات به منطقه ۱۱۰ میلیارد دلار؛ افت ۸ درصدی نسبت به ۲۰۲۳ ترکیه
۴. پیشنهاد‌های سیاستی
درگیری‌های ایران و رژیم صهیونیستی پیامدهای منفی قابل توجهی بر تجارت منطقه‌ای در غرب آسیا داشته است:
• افزایش هزینه‌های تجارت به علت اختلالات امنیتی در مسیرهای کلیدی
• افت رشد اقتصادی و محدودیت جذب اندوخته‌گذاری خارجی
• افت همکاری‌های منطقه‌ای و کند شدن ادغام اقتصادی
با این حال، کشورهای منطقه نسخه‌ای از زمان‌ها را نیز در روبه رو با این چالش‌ها دیده‌اند. رژیم صهیونیستی و امارات توانسته‌اند با منفعت‌برداری از توافق‌های تازه تجاری به سطحی از رشد دست یابند و رویکردهای تجارت دیجیتال و فناوری به گفتن راه‌های نوظهور نقل شده‌اند.
در روبه رو با چالش‌های ژئوپلیتیکی و تداوم ناامنی‌های منطقه‌ای، مجموعه‌ای از راهکارهای اینده باهدف افزایش تاب‌آوری اقتصادی و تحکیم پیوندهای تجاری اراعه می‌بشود که در ادامه به محورهای کلیدی آن اشاره شده است:
۱. تحکیم دیپلماسی منطقه‌ای و میانجی‌گری برای افت تنش‌ها و فراهم‌کردن فضای امن برای تجارت.
۲. تنوع‌بخشی به اقتصادهای منطقه با پافشاری بر گسترش صادرات غیرنفتی و اندوخته‌گذاری در فناوری‌های نوین.
۳. گسترش توافق‌نامه‌های تجارت آزاد منطقه‌ای با ضمانت امنیت اندوخته‌گذاری برای ترمیم مطمعن و رونق تجارت.
۴. اندوخته‌گذاری در گسترش زیرساخت‌های حمل‌ونقل جانشین و امن همانند شبکه‌های زمینی و دریایی متنوع.
۵. حمایتاز گسترش تجارت دیجیتال، فناوری اطلاعات و نوآوری برای افت وابستگی به تجارت سنتی.
دسته بندی مطالب
