نوشته و ویرایش شده توسط تیم اسپایدر
به نقل از بهداشت نیوز، پژوهش‌ها نشان خواهند داد که در آمریکا از هر چهار نوزاد، یکی از طریق سزارین متولد می‌بشود و منفعت گیری از این روش زایمان، در برخی جوامع به شکل افراطی رشد کرده و حتی حالت تجملی گرفته است. بر پایه یک تحقیق ملی در سال ۱۳۷۹ در ایران، سزارین ۳۵ درصد از زایمان‌ها را به خود تعلق داده می بود که ۶۰ درصد آن در مراکز دولتی صورت می‌گرفت و در سال‌های سپس زیاد تر شد. از جمله علت‌های این افزایش سزارین در ایران می‌توان به تمایل مادران باردار، شرایط انجام زایمان طبیعی در بیمارستان‌ها، انگیزه پزشک و تغییرات شرایط اجتماعی اشاره کرد.
سزارین چیست؟
سزارین یک روش زایمان با منفعت گیری از جراحی است که در آن، جنین از طریق برش تشکیل شده روی شکم و رحم مادر، خارج می‌بشود. در مواردی نظیر زجر جنینی، مشکلات جفت و بند ناف، قرار گرفتن غیرطبیعی جنین، بیماری‌های مادر و سزارین قبلی، انجام این عمل جراحی پیشنهاد می‌بشود.
اگرچه این عمل جراحی در ابتدا برای نجات جان مادر و نوزاد ابداع شد اما به مرور زمان، انجام سزارین‌های غیرضروری افزایش یافت و به یکی از شایع‌ترین اعمال جراحی در تعداد بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شد، به طوری که امروزه برخی از آن به گفتن اپیدمی سزارین نام می‌برند.
آمارها چه می‌گویند؟
«علی محمد مصدق‌راد» دکترای تخصصی سیاست گذاری و مدیریت سلامت و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در این رابطه به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: مقدار سزارین در ایران در سال‌های تازه افزایش بسیاری داشته و از ۳۵ درصد در سال ۱۳۷۹ به ۵۶ درصد در سال ۱۳۹۲ رسید. میانگین شاخص سزارین در دنیا در سال ۲۰۱۵ میلادی، ۲۱.۱ درصد می بود. برنامه ترویج زایمان طبیعی در مطرح تحول سلامت برای ترقی سلامت مادر و نوزاد در سال ۱۳۹۳ با کاری همانند بهینه سازی و گسترش بلوک‌های زایمانی و اراعه خدمات رایگان زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی، توانمندسازی اراعه دهندگان و گیرندگان خدمات زایمان و افت درجه اعتباربخشی بیمارستان‌های با مقدار سزارین بالا انجام شد.
علی محمد مصدق راد
وی ادامه می‌دهد: در نتیجه، شاخص سزارین در آخر سال ۱۳۹۷ به ۵۰.۱ درصد رسید که با افت ۶ درصدی همراه می بود. بر پایه مقصد افت سالانه ۱۰ درصدی سزارین، این شاخص باید در آخر سال ۱۳۹۷ به ۳۳ درصد می‌رسید. بر همین مبنا، برنامه ترویج زایمان طبیعی در مطرح تحول سلامت به مقصد تعیین شده دست اشکار نکرد. از طرفی قانون برنامه ششم گسترش سرزمین، وزارت بهداشت را مکلف کرده می بود که مقدار سزارین را تا سال ۱۴۰۰ به ۴۲.۵ درصد افت دهد. یقیناً این مقدار در سال ۱۴۰۰ نزدیک به ۵۵ درصد شد.
مصدق‌راد: مقدار سزارین در ایران در سال‌های تازه افزایش بسیاری داشته و از ۳۵ درصد در سال ۱۳۷۹ به ۵۶ درصد در سال ۱۳۹۲ رسید. این مقدار در سال ۱۴۰۰ نزدیک به ۵۵ درصد شد.
«علیرضا رییسی» معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز در نشست خبری تازه خود در این عرصه او گفت: در سرزمین ما نرخ سزارین زیاد زیاد تر از حد نرمال جهانی است. در کشورهای اسکاندیناوی نرخ سزارین زیاد پایین و حتی زیر ۱۵ درصد است. در برخی کشورها همانند کانادا، پیش از انجام سزارین، مادر ملزم به دریافت مشاوره روان پزشکی است تا تصمیم آگاهانه و مبتنی بر سلامت گرفته بشود. این رویکرد باید الگوی ما نیز قرار گیرد.
علت‌های انتخاب سزارین از طرف مادران باردار
علت‌های بسیاری در سطوح گوناگون گیرنده خدمت و اراعه دهندگان خدمت و نظام سلامت علتافزایش سزارین می‌بشود؛ مواردی همانند هراس از درد و صدمه زایمان طبیعی، فکر راحت‌تر بودن سزارین و امکان تاریخ تولد نوزاد از جمله این عوامل می باشند.
«پریسا طاهرزاده» متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی در این عرصه به پژوهشگر ایرنا توضیح می‌دهد: یکی از با اهمیت ترین دلایل انتخاب سزارین توسط مادران باردار و احتمالا بیشتر از ۹۰ درصد موارد، هراس از روال زایمان طبیعی است؛ یعنی می‌گویند که از زایمان طبیعی می‌ترسند و نمی توانند درد آن را تحمل کنند. حتی در دوره مشاوره، عوارض سزارین به مادر باردار حرف های می‌بشود اما باز هم اصرار برای سزارین وجود دارد.
وی ادامه می‌دهد: از جمله علت‌های این انتخاب می‌توان به تاثییر شبکه‌های اجتماعی اشاره کرد که حرف های می‌بشود خانم‌های باردار خودشان می‌توانند طبیعی یا سزارین بودن زایمان را انتخاب کرده و سزارین روش مدرنی است. این چنین اکثر افراد در اطراف مادران باردار، سزارین انجام داده‌اند و نوعی سختی خانوادگی و اجتماعی هم شکل می‌گیرد.
طاهرزاده می‌گوید: نوشته دیگر، تحول سبک زندگی است؛ یعنی به علت بی تحرکی، زایمان طبیعی به خوبی پیش نمی‌رود. در دوران مطرح در استان چهارمحال و بختیاری، زنانی که تحرک خوبی داشتند، به راحتی زایمان طبیعی انجام می‌دادند اما به علت افت تحرک زنان در شهرها، تاثییر منفی در عرصه زایمان طبیعی گذاشته است.
متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی گفتن می‌کند: مسئله دیگر، انتخاب زمان بندی و تاریخ برای زایمان است که در سال‌های تازه زیاد تر مشاهده می‌بشود.
نقش پزشکان در عرصه زایمان طبیعی یا سزارین
نوشته مهم دیگر درمورد انتخاب زایمان طبیعی یا سزارین، نقش پزشکان است. این‌که پزشکان در مرحله مشاوره چطور مادر باردار را راهنمایی کرده و چه اثری از نظر روانی روی او بگذارند.
طاهرزاده در این عرصه می‌گوید: نقش پزشک تاثییر زیاد بسیاری دارد، اما بعضی اوقات حتی از پزشک هم کاری ساخته نیست؛ هرچقدر پزشک تلاش می‌کند که زایمان به طور طبیعی انجام بشود، هنگامی مادر باردار اصرار به سزارین کرده و زایمان طبیعی را قبول نمی‌کند، پزشک نمی‌تواند اثری داشته باشد و زایمان طبیعی به خوبی پیش نمی‌رود.
وی ادامه می‌دهد: یعنی اگر مادر باردار خودش نخواهد به طور طبیعی زایمان کند، به هر علتی امکان دارد که تبدیل سزارین بشود. بعضی اوقات مادر باردار به گفتن زایمان طبیعی بستری می‌بشود و اگر همکاری نکند، در نهایت به سزارین منجر خواهد شد.
متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی می‌گوید: کوچکترین اتفاقی که برای مادر یا نوزاد رخ بدهد، پزشک زنان مسئول خواهد می بود و در نتیجه سختی سنگینی به پزشک تحمیل خواهد شد. از طرفی پزشک زنان از لحاظ قانونی مورد حمایتقرار نمی‌گیرد و اگر مشکلی برای مادر باردار یا نوزاد رخ بدهد و شکایت کنند، در سازمان نظام پزشکی و پزشکی قانونی، قصور ناعادلانه‌ای فهمید پزشک خواهد شد. باید زیاد تر از پزشکان زنان حمایتبشود تا بتوان روال زایمان طبیعی را بهتر پیش برد.
طاهرزاده درمورد فشارهای معاونت درمان وزارت بهداشت برای اصرار به زایمان طبیعی نیز گفتن می‌کند: معاونت درمان وزارت بهداشت به دانشگاه‌ها و سپس به رئیس بیمارستان و سپس به متخصص زنان سختی داخل می‌آورد که باید زایمان طبیعی انجام بشود.
سزارین در چه مواردی الزامی است؟
با این حال نمی‌توان سزارین را به طور کلی غیرضروری دانست و مواردی هم وجود دارند که زایمان باید به طور سزارین انجام بشود که با تشخیص پزشک قابل انجام است. طاهرزاده در این عرصه به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: از لحاظ علمی در مواردی همانند سزارین قبلی، سر راهی بودن جفت، بیماری‌هایی همانند اچ آی وی و هرپس فعال، سزارین الزام دارد. این چنین در مواردی که زایمان کند است یا علتعدم پیشرفت در زایمان می‌بشود، سزارین الزامی است. در مواردی که شرایط به شکلی است که به طور مثال پا یا دست یا بدن یا شانه نوزاد در لگن قرار گرفته باشد نیز سزارین الزام دارد. این چنین پاره شدن کیسه آب به طور طویل که می‌تواند برای مادر و نوزاد خطرناک باشد از جمله این موارد است.
طاهرزاده: از جمله عوارض سزارین می‌توان به عوارض ناشی از بیهوشی اشاره کرد. این چنین باز شدن شکم (لاپاراتومی) می‌تواند علتی برای ابراز عفونت باشد.
وی ادامه می‌دهد: شرایطی که زایمان قریب الوقوع نباشد و در عین حال جان مادر در خطر باشد، سزارین الزام دارد. مواردی همانند کم شدن قلب جنین یا دیسترس جنینی نیز از جمله موارد الزامی برای سزارین می باشند.
عوارض سزارین برای مادران باردار و نوزادان
هرچند سزارین به طور غیرطبیعی افزایش یافته و در عین حال، در برخی موارد علمی به پیشنهاد پزشک، الزام دارد، اما این عمل جراحی عوارضی نیز برای مادران باردار به همراه دارد که باید مورد دقت قرار بگیرد. طاهرزاده در این عرصه می‌گوید: از جمله عوارض سزارین می‌توان به عوارض ناشی از بیهوشی اشاره کرد. این چنین باز شدن شکم (لاپاراتومی) می‌تواند علتی برای ابراز عفونت باشد. درد زیاد تر سپس عمل سزارین نسبت به زایمان طبیعی و این چنین امکان تشکیل چسبندگی‌هایی وجود دارد که سزارین و عمل‌های بعدی را با مشکل روبه رو خواهد کرد. به طور مثال اگر فردی بخواهد رحم یا تخمدان خود را بیرون بکشد، به علت سابقه سزارین و گمان چسبندگی، عمل سخت‌تری خواهد داشت و امکان صدمه به روده و مثانه نیز وجود دارد.
پریسا طاهرزاده
متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی ادامه می‌دهد: از جمله عوارضی که برای نوزاد تشکیل می‌بشود، می‌توان به این اشاره کرد که در این نوزادان، سندروم دیسترس تنفسی شایع‌تری نسبت به نوزادان دیگر مشاهده می‌بشود. این چنین شیردهی در افرادی که سزارین خواهد شد با مشکلاتی روبه رو است و امکان دارد که شیردهی به علت درد بعد از زایمان، به طور کافی انجام نشود.
علی محمد مصدق‌راد و همکاران در مقاله‌ای با گفتن «تاثییر برنامه ترویج زایمان طبیعی مطرح تحول نظام سلامت بر مقدار سزارین در ایران: یک مطالعه سری وقتی منقطع» که در تابستان ۱۳۹۹ در مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران (حیات) انتشار شد در این عرصه نوشته‌اند: عمل سزارین صدمه‌های بالقوه یک عمل جراحی برای مادر و نوزاد را به همراه دارد. افزایش دوبرابری مرگ و میر مادری، گمان پارگی رحم، افزایش خون‌ریزی و عفونت بعد از زایمان، طویل شدن دوره بهبودی بعد از زایمان و بستری مجدد از عوارض این جراحی برای مادر است.
این مقاله ادامه می‌دهد: سزارین‌های تکراری با افزایش عوارضی چون چسبندگی‌های غیرطبیعی جفت همانند جفت آکرتا و جفت سرراهی، هیسترکتومی، نیاز به دریافت بیشتر از چهار واحد خون و بستری مادر در قسمت مراقبت‌های اختصاصی در ربط می باشند.
بر پایه این مقاله، نوزادانی که به روش سزارین متولد خواهد شد به علت عوارض جدی، زیاد تر در قسمت مراقبت‌های اختصاصی نوزادان بستری خواهد شد. مشکلات آنها امکان پذیر حتی به دوره کودکی نیز گسترش یابد و گمان ابتلای آنها به دیابت، آسم، اوتیسم و اضافه وزن زیاد تر بشود.
جمع‌بندی
سزارین علاوه بر عوارض فوق، هزینه‌های بسیاری به نظام سلامت نیز تحمیل می‌کند. بر پایه پژوهش‌ها، هزینه این گونه سزارین‌ها در سال ۲۰۰۸ میلادی در دنیا نزدیک به ۲.۳۲ میلیارد دلار آمریکا بوده که احتمالا نظام‌های سلامت می‌توانستند این هزینه را صرف خدمات الزامی‌تر کنند.
با وجود پیشنهاد‌های مکرر سازمان جهانی بهداشت بر منفعت گیری از مداخلات گوناگون از جمله مداخلات غیرطبی برای پیشگیری از انجام سزارین‌های غیرضروری، منفعت گیری از سزارین در طول سه دهه تازه در دنیا افزایش اشکار کرده است.
مسئله قابل تامل دیگر، تاریخ تولد رند است که تقریبا از ۸ آبان ۱۳۸۸ به رویه‌ای تازه تبدیل شد و هر سال در تاریخ‌های رند، مقدار تقاضا برای سزارین افزایش چشم‌گیری اشکار می‌کند. هرچند وزارت بهداشت در سال‌های تازه نسبت به این نوشته هشدار می‌دهد اما این ماجرا ادامه دارد و به نظر می‌آید امسال هم در ۴ تیر ماه ۱۴۰۴ ناظر آن خواهیم می بود.
دسته بندی مطالب
