شگفت ترین سلاح های فرانکنشتاینی تاریخ جنگ ها

کلمه «سلاح فرانکنشتاینی» (Franken Weapon) تصویری از تسلیحات شگفت و غریب را تداعی می کند – چیزی غیر طبیعی و حتی طنزآمیز. اما این سلاح های شگفت و غریب شوخی بردار نیستند. برای مثال «سام فرانکشتاینی» (FrankenSAM) را در نظر بگیرید که توسط آمریکا و اوکراین گسترش یافته است. در شرایطی که اوکراین سرسختانه به جستوجو راهی برای جلوگیری از بمباران بی وقفه موشکی و هوایی روسیه است، ایده این است که موشک های ضدهوایی ساخت آمریکا را با پرتابگرهای دوران شوروی اوکراین – که در اصل توسط روسیه برای ساقط کردن هواپیماهای آمریکایی گسترش داده شده بودند – ترکیب کند.

اگر این نوشته شگفت به نظر می رسد، به آن عادت کنید. با جنگ های اوکراین و خاورمیانه که سلاح ها و مهمات را بی ویفه می بلعند و ذخایر جهانی را خالی می کنند، سلاح های فرانکنشتاینی امکان پذیر به یک رویه معمول تبدیل شوند نه یک چیز شگفت.

سلاح فرانکنشتاینی چیست؟

یکی از مشکلات عبارت «سلاح فرانکنشتاینی» تعریف معنی واقعی آن است. از وقتی که جنگ برای اولین بار در دوران جنگ جهانی اول به جنگ هایی مبتنی بر فناوری تبدیل شد، تعداد بسیاری از سلاح ها دارای حال و هوای فرانکنشتاینی بوده اند. تانک افسانه ای M۴ شرمن در جنگ جهانی دوم در بیشتر از ۷۰ نسخه اراعه شد، از شعله افکن های زرهی و راکت انداز چندگانه خودکششی گرفته تا یک ماشین کوبنده متحرکی که از زنجیر چرخان روی بدنه برای انفجار مین های زمینی منفعت گیری می کرد. هواپیماهای مسافربری و جت های تجاری امروزی به پست های فرماندهی پرنده و شکارچی های ضد زیردریایی تبدیل شده اند، در حالی که نیروهای دریایی در حال قرار دادن موشک ها در داخل کانتینرهای حمل و نقل تجاری می باشند که می توانند کشتی های باری را به شدت به قایق های موشک انداز تبدیل کنند.

یک علت عملی برای این نوشته وجود دارد. از آنجا که طراحی و ساخت خودروهای زرهی، هواپیماها و موشک ها هزینه بر است، منطقی به نظر می رسد که به جای سپردن تجهیزات قدیمی به زباله دان، تا حد امکان از قیمت آن ها منفعت گیری کنیم. به گفتن مثال، یک تانک در اصل یک تراکتور است که یک برجک و توپ بر روی آن نصب شده است. بعد چرا برجک را حذف نکنیم و انواع و اقسام محموله ها را روی شاسی نچسبانیم و در نتیجه از موتور قوی پلتفرم، حفاظت زرهی و تحرک آفرودی آن منفعت نبریم؟ حتی یک تانک قدیمی هم می تواند به گفتن یک قاطر مکانیکی جان تازه ای بگیرد.

احتمالا یک تعریف خوب و موثر از «سلاح فرانکنشتاینی» سیستمی باشد که نه تنها شگفت، بلکه مجموعه ای غیرطبیعی از اجزایی است که اگر شرایط سخت و دشوار نبوده است، با هم ترکیب نمی شدند. چون هیچ فردی گلوله های ضد عمق را بر روی تانک سوار نمی کند، یا یک کشتی جنگی را به یک ناو هواپیمابر تک منظوره تبدیل نمی کند، مگر این که جنگ بد پیش برود.

تانک فرانکنشتاینی داخل می بشود

جنگ جهانی دوم مسلماً عصر طلایی سلاح های فرانکنشتاینی می بود – هر چند جنگ روسیه و اوکراین امکان پذیر به حالت شبیهی برسد. الزام و نیاز، آلمان نازی را به پرشورترین طرف برای خلق سلاح های فرانکنشتاینی تبدیل کرد. ارتش هیتلر که در روبه رو ترکیب ارتش ها و صنایع متفقین غربی و اتحاد جماهیر شوروی در موضع ضعف قرار گرفته می بود و گسترش ارتش آن از روسیه تا شمال آفریقا تا نروژ علتنازک شدن خط دفاعی و تهاجمی اش شده می بود، همیشه از نظر تانک و تجهیزات دیگر در مضیقه می بود.

اما آلمان تا این مدت دو مزیت داشت: نبوغ مهندسی و بی رحمی اش در غارت کشورهای قربانی. فتوحات اولیه نازی ها در سال های ۱۹۳۸ تا ۱۹۴۱، مجموعه وسیعی از تجهیزات نظامی به غنیمت گرفته شده را در اختیار آن ها قرار داد. به طور خاص، اشغال چکسلواکی پیش از جنگ در سال ۱۹۳۸ و تصرف صنایع بزرگ و پیچیده تسلیحاتی چک، منبعی بی آخر را برای ساخت تانک ها فراهم آورد. سپس آلمان در سال ۱۹۴۰ فرانسه و زیاد تر اروپای غربی را فتح کرد که هزاران وسیله نقلیه و توپ فرانسوی (و یک سری بریتانیایی ) را در اختیار آلمان قرار داد. همه این ها تنها کسری از ثروت عظیمی می بود که در طی عملیات بارباروسا، دعوا سال ۱۹۴۱ به اتحاد جماهیر شوروی با ۳ میلیون اسیر و کوهی از تجهیزات به دست آمد.

«بیوتن پانزر» (Beutepanzer به معنی تانک های به غنیمت گرفته شده) به قسمت مهمی از زرادخانه زرهی آلمان تبدیل شدند. آن ها این چنین سلاح های فرانکنشتاینی بسیاری را در پی داشتند. باز هم الزام و نیاز کلید خلق این سلاح های فرانکنشتاینی می بود. سربازان آلمانی که به این باور رسیده بودند که سلاح های آن ها از سلاح های «ابتدایی» روس ها برتر می باشند، شوکه شدند که می دیدند گلوله های توپ کالیبر متوسط آن ها بعد از برخورد با تانک های T – ۳۴ و KV – ۱ با آن زره های ضخیم، در آن ها نفوذ نکرده و برگشت می خورند (سربازان ناخشنود آلمانی به توپ ضدتانک ۳۷ میلی متری خود لقب “دربازکن” داده بودند).

آلمانی ها که مصرانه به جستوجو یک راه حل سریع و سریع بودند، توپ ضدتانک خودکششی Marder را ساختند. برخی از این سلاح ها یک توپ ضدتانک سنگین ۷۵ میلی متری آلمانی را – که طبق معمولً توسط کامیون ها کشیده می شد – بر روی یک تراکتور زرهی Lorraine 37L فرانسوی به غنیمت گرفته شده سوار کردند. برخی دیگر از توپ های ضدتانک ۷۶.۲ میلی متری روسی به غنیمت گرفته شده بر روی شاسی تانک سبک Pz-38 ساخت چک با وزن ۳۸ تن منفعت گیری می کردند.

در هر صورت، نتیجه یک ضدتانک بدون برجک با تکه بالای حبابی مسلح به یک توپ ثابت می بود.پیر تیکه در کتاب خود به نام «تانک شکن های آلمانی» نوشته است: «Marder II بیشتر از حد بلند و از دور اشکار می بود. این توپ اصولاً روی خودروی مهم نصب می شد، نه این که بخشی جدانشدنی از ابرسازه باشد، و به این علت ماشین را بزرگ تر می کرد. علاوه بر این، پوشش زرهی جلویی دور توپ که برای محافظت از خدمه طراحی شده می بود، تنها ۱۲ میلی متر [ ۰.۵ اینچ ] ضخامت داشت و نمی توانست در برابر چیزی قوی تر از آتش یا ترکش سلاح های کوچک مقاومت کند. با باز بودن کابین خدمه، تانک در برابر دعوا پیاده نظام صدمه پذیربوده و در شرایط بد آب و هوایی همانند باران یا برف کارآیی اش را از دست می داد. از آنجا که توپ در یک جان پناه قرار گرفته می بود، زاویه شلیک کافی نداشت و همه چیز را در اختیار راننده قرار می داد تا مانور برجک را بر مسئولیت داشته باشد که زیاد تر کاری دشوار و پیچیده می بود».

این نقص ها مانع از تبدیل شدن Marder به یک تک تیرانداز دوربرد مرگبار نشد، توپی که تانک های متفقین در اروپا و شمال آفریقا را ناک اوت می کرد. اما خدمه باید با دقت موقعیت خودروی زرهی خود را انتخاب کرده و برای شبیخون زدن آن را استتار می کردند: Marder بعد از شناسایی شدن می توانست شکار آسانی باشد.

دشمنان آلمان هم می توانستند همین بازی را انجام بدهند. هنگامی که پارتیزان های یوگسلاوی در سال ۱۹۴۴ تانک های سبک M۳ ساخت آمریکا را دریافت کردند، توپ بادی ۳۷ میلی متری Stuartرا با توپ های ضدتانک ۷۵ میلی متری آلمانی جانشین کردند تا تانک شکن های خاص خود را بسازند.

کشتی های جنگی به ناوهای هواپیمابر

در نبردهای اولیه نبرد اقیانوس آرام همانند میدوی و گوادالکانال، تعداد بسیاری از ناوهای هواپیمابر آمریکایی و ژاپنی در اصل به گفتن ناوهای جنگی و ناوشکن های جنگی در دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ ساخته شده بودند. در میانه ساخت وساز، بدنه آن ها طوری تحول داده شد تا به جای برجک های توپ، بتوانند عرشه های پرواز داشته باشند.

اما بعد از این که بهترین ناوهای ژاپن در میدوی در سال ۱۹۴۲ نابود شدند و ناوهای هواپیمابر به گفتن پادشاهان جنگ دریایی جانشین کشتی های جنگی شدند، نیروی دریایی امپراتوری ژاپن نیز به همین راه حل روی آورد – اما با دو پیچش. ناوهای تازه از ناوهای جنگی از پیش ساخته شده قبلی می آمدند. و این کشتی ها در حالی که تا این مدت برخی از برجک های توپ مهم خود را نگه داری می کردند، دارای باند پرواز نیز شدند، در نتیجه به کشتی-ناوهای جنگی هیبریدی تبدیل می شدند – ناوهایی که می توانستند هواپیماها را به پرواز درآورند و نبردهای سطحی انجام بدهند.

نامزدهای این تحول کاربری، کشتی های خواهر Ise و Hyūga بودند، دو کشتی جنگی قدیمی که در طول جنگ جهانی اول ساخته شده بودند و در طول جنگ بعدی نبرد چندانی را ناظر نبودند. دو برجک توپ ۱۴ اینچی عقبی آن ها با یک عرشه پرواز جانشین شدند – و برای جبران افت وزن، یک لایه ۸ اینچی بتن بر روی عرشه ریخته شد – در حالی که کشتی ها دو برجک توپ مهم رو به جلو خود را نگه داری کردند.

Hyūga و Ise نزدیک به ۱۱ بمب افکن شیرجه رو D۴Y ، به علاوه ۱۱ هواپیمای شناسایی E۱۶A دیگر را حمل می کردند. با این حال، عرشه پرواز آن ها برای پرتاب و بازیابی هواپیما همانند ناوهای عادی امروزی زیاد مختصر می بود. اگر چه هواپیماها توسط دو منجنیق پرتاب می شدند، اما تنها می توانستند روی یک ناو معمولی یا فرودگاه زمینی فرود همراه شوند.

به گفتن ناوهای هواپیمابر، Ise و Hyūga، فعالیت چندانی در میدان نبرد نداشتند و این هیبریدها عمدتاً برای اسکورت ناوهای معمولی و بعدها به گفتن کشتی های باری و آتشبارهای ضدهوایی شناور مورد منفعت گیری قرار می گرفتند. آر دی لیمن و استفن مک لافلین در کتابشان با گفتن «کشتی های جنگی هیبریدی» نوشته اند: «Iseها که عمدتاً به گفتن کشتی هایی شگفت در نظر گرفته می شدند، بیشتر از دیگران به گفتن ابزارهایی ساخته دوران الزام و ضروری شناخته می شدند و پارادوکس ذاتی کلاسیک در طراحی هیبریدی را نشان می دادند». مشکل این می بود که «تسلیحات هواپیمایی آن ها علتمحدود شدن منفعت گیری کامل از توپخانه هایشان و تضعیف توان بقایشان در نبردهای سطحی می شد و ناتوانی شان در پذیرفتن هواپیماهای ورودی به معنی این می بود که تنها یک بار می توانستند نقطه اتکای هوایی شان را شلیک کنند».

جان پارشال، مورخی که به طور گسترده در رابطه نیروی دریایی امپراتوری ژاپن نوشته است، این ناوهای ترکیبی را “آشغال” توصیف می کند. به حرف های او، آن ها «به هیچ وجه جانشین مناسبی برای یک ناو هواپیمابر واقعی نبودند».

به دوش کشیدن بمب افکن ها و جنگنده ها

یکی از شگفت ترین سلاح های فرانکنشتاینی، Mistel (به معنی گیاه دارواش) آلمان نازی می بود. محرک این سلاح نیاز به یک راه بهتر برای غرق کردن کشتی ها توسط هواپیما می بود. لوفت وافه تخمین زده می بود که نزدیک به ۲۵ هواپیما را برای غرق کردن تنها یک کشتی از دست می دهد و با از دست دادن کنترل آسمان ها در سال ۱۹۴۳، این نسبت برای آلمان بدتر نیز می شد.

آزمایش های قبلی نشان داده می بود که می توان یک گلایدر را نه با طناب، بلکه با قلمدوش کردن گلایدر در زیر یک هواپیمای کوچک به پرواز درآورد. خلبانان و دانشمندان آلمانی این نوشته را زیاد تر گسترش دادند: یک بمب افکن دوموتوره Ju 88 را با مواد منفجره تجهیز کرده و سپس آن را به زیر یک جنگنده کوچک تر و سرنشین دار Me 109 یا Fw 190 متصل می کردند. هنگامی که مقصد در معرض دید قرار می گرفت، خلبان جنگنده، بمب افکن را از طریق پیچ های انفجاری آزاد می کرد، سپس بمب پرنده را به سمت مقصد هدایت می کرد – در حالی که هواپیمای کنترل کننده در فاصله ای ایمن از محدوده آتش ضدهوایی باقی می ماند.

نتیجه این آزمایش، پیشقراولی خام از موشک های استندآف و هواپیماهای بدون سرنشین کامیکازه امروزی می بود. نازی ها همانند دیگر “جنگ افزارهای شگفت انگیز” (wunderwaffe) خود، نقشه هایی برای Mistel داشتند: با یک کلاهک توخالی ۱,۷۰۰ کیلوگرمی، این بمب پرنده، کشتی های جنگی بریتانیا را غرق می کرد یا کارخانه ها و نیروگاه های شوروی را در عمق خاک روسیه درهم می ناکامی.

همانند دیگر سلاح های شانس آخر هیتلر، حقیقت ناامیدکننده می بود. بمب افکن – جنگنده روی هم قرار گرفته زیاد بی فایده و در برابر رهگیرهای متفقین صدمه پذیر می بود. این چنین این ترکیب شگفت از لحاظ ارامش و قابل مطمعن بودن نیز مشکل داشت. یکی از افسران لوفت وافه، بر پایه کتابی در رابطه Mistel حرف های می بود: « اگر هیچ مشکلی وجود نداشت، همه چیز به شدت بر پایه شانس می بود. اکثر اوقات ناامیدی رخ می داد، از نداشتن کنترل و ارامش و گلنگدن های انفجاری که عمل نمی کردند».

احتمالا بزرگ ترین مشکل این می بود که Mistel زیاد دیر از راه رسید .در سال ۱۹۴۴ نزدیک به ۲۵۰ فروند از آن ها ساخته شده و علیه کشتی های متفقین در نرماندی به کار گرفته شدند و این چنین بر علیه پل های کلیدی، در شرایطی که ارتش شوروی به درون خاک آلمان پیشروی می کرد. اما خسارت وارده توسط این فرانکنشتاین ها اندک می بود.

هنگامی یک تانک با یک نفربر ترکیب می بشود

ساخت تانک ها نیاز به یک پایگاه تولیدی دارد .به این علت برای شورشیان خلاق و گروه های شبه نظامی, تانک های فرانکنشتاینی زیاد سودمند می باشند.

یکی از موارد مورد او گفت و گو, ببرهای آزادی قسمت اسبق تامیل ایلام ( معروف به ” ببرهای تامیل ” ) در جنگ داخلی سریلانکا می باشند که از خودروهای دولتی توقیف شده منفعت گیری می کردند. در دهه ۲۰۰۰ عکس هایی از یک ماشین همانند نفربر زرهی YW531 ساخت چین انتشار شد, یک وسیله نقلیه جعبه همانند که تنها به یک مسلسل ۱۲.۷ میلی متری ( کالیبر ۰.۵۰ ) تجهیزمی بود که از دریچه بالای سر فرمانده بیرون آمده می بود. اما ببرهای تامیل انگارً این برجک را از یک ماشین زرهی قدیمی بریتانیایی Saladin ربوده بودند. این ازدواج اصولاً یک تانک سبک با بدنه شنی و یک توپ کوچک اما قوی ۷۶ میلی متری با شتاب پایین خلق کرده می بود.

سلاح های فرانکنشتاینی روسی

اگر چه روسیه جنگ اوکراین را با ناوگان بزرگی از تانک های مدرن اغاز کرد, اما تلفات سنگین این سرزمین را ناچار کرد تا انبارهای خودروهای فرسوده اش را خالی کرده و به خودروهای فرانکنشتاینی متوسل بشود .

بر پایه گزارش کی یف پست اوکراین, آن ها زیاد تر از تراکتور زرهی MT – LB دوران شوروی منفعت گیری می کنند. MT – LB که توسط یک وبسایت علاقه مند به خودروهای زرهی به یک چاقوی ارتش سوئیس اما شنی دار تشبیه شده, همانند به یک شاسی تانک است. در واقع این خودروی همانند تخته سنگ که ۱.۸ متر ارتفاع و ۱۲ تن وزن دارد, بر پایه تانک سبک PT – ۷۶ ساخته شده است. از دهه ۱۹۷۰, روسیه از MT – LB برای همه چیز، از حمل توپخانه و تجهیزات گرفته تا خدمت به گفتن آمبولانس و پست فرماندهی منفعت گیری کرده است.

به نظر می رسد MT – LB تقریباً به طور موثر برای ساخت سلاح های فرانکنشتاینی طراحی شده است. انواع سلاح ها را می توان روی آن سوار کرد و شنی ها و موتور V – ۸ آن تحرک آفرودی و قوت کافی برای حمل باری ۲,۲۰۰ کیلوگرمی را فراهم می کنند.

یکی از شگفت ترین نسخه ها در عکسی متعلق به سپتامبر ۲۰۲۳ از یک MT – LB روسی مسلح به سلاح های ضد زیردریایی برای تشکیل یک سیستم پرتاب موشک چندگانه اولیه برای نبرد زمینی نشان داده شده است. لانچر چندگانه RBU – ۶۰۰۰ که از دهه ۱۹۵۰ میلادی توسط کشتی های جنگی روسیه مورد منفعت گیری قرار می گیرد، بمب های زیر آبی راکتی تجهیزبه یک کلاهک ۵۵ پوندی را تا برد تقریبا ۶.۵ کیلومتری شلیک می کند. این برد در قیاس با پرتابگرهای چند منظوره معمولی همانند HIMARS که می توانند موشک های هدایت شونده با GPS را تا نزدیک به ۸۰ کیلومتر شلیک کنند، زیاد نیست. این بدان معنی است که این خودروی با زره سبک – با تنها نیم اینچ زره جلویی – باید به طور تهدیدآمیز و خطرناکی به مقصد خود نزدیک بشود. از نظر دیگر، یک پرتابگر ۱۲ لوله ای که خمپاره های ساخته شده از خرج زیر آبی را شلیک می کند، هر کدام با بیشتر از دو برابر خرج انفجاری یک گلوله هویتزر ۱۵۵ میلی متری، می تواند در طول عمر (مختصر) خود ویرانگر باشد.

روسیه این چنین MT – LB ها را به برجک های توپ ۲۵ میلی متری مسلح کرده است که در اصل به گفتن سلاح های ضدهوایی برای کشتی ها طراحی شده اند. هم روسیه و هم اوکراین – که از تجهیزات بسیاری متعلق به دوران شوروی منفعت گیری می کنند – MT – LB ها را به لانچرهای موشک هواپیما مسلح کرده اند.

آینده سلاح های فرانکنشتاینی

در حالی که تعداد بسیاری از مناطق جهان در حال جنگ یا آماده شدن برای آن می باشند، به گمان زیادً تقاضای شدیدی برای سلاح وجود داشته باشد. امکان پذیر ظرفیت جهانی کافی برای پاسخگویی به این تقاضا وجود نداشته باشد، به خصوص در شرایطی که جنگ های مدرن، همانطور که در کشتار متقابل جنگ روسیه و اوکراین مشهود است، تبدیل فرسایش شدید می بشود.

این نشان می دهد که ملت ها امکان پذیر نیاز داشته باشند تا به سوی هر تکه و قطعه نظامی که در دست دارند دست دراز کنند تا سلاح های فرانکنشتاینی بسازند. با این حال، در بهترین حالت یان یک راه حل ناکامل و دارای نقص است. قطعات متعدد از کشورهای گوناگون، که هیچ زمان برای کار با یکدیگر طراحی نشده اند، در تعمیر و نگهداری، قطعات یدکی و یافتن مهمات مناسب با چالش هایی روبه رو می شوند.

همانند ساخته دکتر فرانکنشتاین، سلاح های فرانکنشتاینی هم زنده می باشند. اما با یک بهای سنگین.