چشم‌انداز خرید تازه «تپسل»؛ سایه سنگین تبلیغات بر سر «کافه بازار»_اسپایدر

کافه بازار با ۵۶ میلیون کاربر ثبت‌نامی، به مالکیت تپسل درآمده است. خرید وفروش‌ای که باتوجه‌به سابقه تپسل در صنعت تبلیغات، هم می‌تواند فرصتی طلایی باشد هم توانایی تلخ معامله های قبل اکوسیستم را تکرار کند.

«کافه بازار»، بزرگ‌ترین اپ استور ایرانی که از نسل ابتدایی استارتاپ‌های ایران به حساب می‌آید، به «تپسل» فروخته شد. خرید وفروش‌ای که بر پایه اطلاعات غیررسمی دیجیاتو، ۲ متقاضی دیگر هم داشت اما گویا درنهایت تپسل توانسته از «صباایده» و «یکتانت» نظر بهتری بدهد تا مالکیت کافه بازار را در اختیار بگیرد.

تپسل به‌گفتن شبکه تبلیغاتی دیجیتال داخل دومین دهه فعالیت خود شده است. این شرکت سال قبل با ادغام ۲ مجموعه «مدیا اد» و «سنجاق» در دل خود، مسیری تازه را اغاز کرد و اکنون این زمان را دارد تا با منفعت گیری از کافه بازار، سهم بازار خود در صنعت تبلیغات ایران را افزایش دهد. یقیناً مسیری ساده و شفاف در انتظار این شرکت نیست.

بعد از ۲ سال، به‌تازگی گوگل پلی از بین بردن فیلتر شده و مرجع رسمی فرد دیگر برای دانلود بازی و برنامه در اختیار کاربران ایرانی قرار گرفته. اتفاقی که به سود کاربران و گسترش‌دهندگان است، اما می‌تواند روی استقبال از کافه بازار تاثییر بگذارد که در ادامه آن را زیاد تر بازدید می کنیم.

کافه بازار چه مقدار می‌ارزد؟

بعد از این که سرآوا سهام هزاردستان را فروخت، شبکه شرق گزارشی از قیمت‌گذاری سهام این شرکت انتشار کرد. براین مبنا، کل سهام هزاردستان ۳۶ هزار میلیارد تومان و سهام کافه بازار (زیرمجموعه هزاردستان) ۲ هزار و ۷۱۶ میلیارد تومان قیمت‌گذاری شده می بود.

یقیناً اشکار نیست تپسل با چه قیمت‌گذاری و به چه قیمتی بازار را خریده است؛ چراکه شرایط خرید وفروش در قیمت نهایی آن اثرگذار است؛ برای مثال، درصورت خرید نقدی سهام، طبق معمولً ۳۰ درصد تخفیف برای خریدار اعمال می‌بشود.

اپ‌استورها تا این مدت محبوب می باشند اما…

اپ‌استورها هم چنان از مهم‌ترین مسیرهای دانلود و به‌روزرسانی‌ بازی‌ها و برنامه‌ها می باشند. بازار بیشتر از ۵۶ میلیون کاربر ثبت‌نامی دارد و سال قبل نزدیک به ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون بار از طریق این پلتفرم نصب و به‌روزرسانی انجام شده است.

شیب رشد نصب و به‌روزرسانی در این پلتفرم، نسبت به سال‌های قبل، افت یافته است؛ به‌خصوص که این آمار در زمان فیلتر گوگل پلی به ثبت رسیده است. حال که محدودیت این پلتفرم برداشته شده، احتمالا شیب این خط حتی به صفر برسد.

تعداد برنامه و بازی منتشرشده روی بازار نیز روال افزایشی داشته و سال قبل ۳۸۹ هزار بازی و برنامه در دسترس کاربران کافه بازار قرار گرفتند. این رقم در قیاس با سال ۱۳۹۹ نزدیک به ۱۴۲ درصد زیاد تر شده است.

طی یک سال (از سال ۱۴۰۱ تا سال ۱۴۰۲) تعداد بازی و برنامه تازه ایرانی ۱۷ درصد افزایش یافته است.

نسل Z از مهم‌ترین مخاطبان اپلیکیشن‌ها می باشند و آمار منفعت گیری از برنامه و بازی‌ها توسط آنها روبه‌افزایش است اما این نسل نشان داده به‌جستوجو تعامل با دنیاست و مسیرهای خارجی را به ایرانی ترجیح می‌دهد؛ ازاین‌رو با‌دقت‌به از بین بردن فیلتر گوگل پلی و امکان دسترسی راحت‌تر به این پلتفرم، احتمالا گوگل پلی تبدیل به مرجع مهم نسل Z برای دانلود اپلیکیشن و بازی بشود.

آمار statista مشخص می کند کاربران در دنیا هم چنان برای خرید اپلیکیشن از اپ‌استورها هزینه می‌کنند؛ برای مثال، خرید اپلیکیشن از اپ استور اپل در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۴ به بیشترین حد خود در ۶ سال قبل رسیده است. خرید برنامه و بازی از گوگل پلی نیز طی ۴ سال قبل روال تقریباً ثابتی داشته است.

باتوجه‌به محدودیت‌های کمتر اندروید برای نصب اپلیکیشن و بسیاری زیاد تر اپ‌استورهای محلی، این روال خرید از گوگل پلی منطقی به نظر می‌رسد. از این داده‌ها می‌توان نتیجه گرفت مردم هم چنان به اپ‌استورها دقت می‌کنند.

تلاش برای افزایش سهم بازار

تپسل با این خرید وفروش به‌جستوجو افزایش سهم بازار خود در صنعت تبلیغات دیجیتال ایران است. مهم‌ترین رقیب این شرکت، «یکتانت»، مدعی سهم بازار ۸۰ درصدی از صنعت تبلیغات است. اکنون تپسل می‌تواند از طریق کافه بازار سهم بازار خود را زیاد تر کند.

مطابق گزارش سال ۱۴۰۲ بازار، ۴۶ میلیون تراکنش موفق در این پلتفرم انجام شده و ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار کاربر محتوای دیجیتال خریداری کرده‌اند. این کار سهم درآمد گسترش‌دهندگان ایرانی را افزایش داده و به ۲ هزار میلیارد تومان در سال قبل رسانده است.

با‌دقت‌به رونق خرید از بازار، تپسل زمان مناسبی برای درآمدزایی از تبلیغات بر این بستر دارد. وقتی که کاربر داخل اپ‌استور می‌بشود، نمی‌داند دقیقاً چه اپلیکیشنی به کار او می‌آید؛ برای مثال، به‌جستوجو برنامه‌ای برای سلامتی و رژیم است اما اپلیکیشن خاصی را مورد نظر ندارد. این دقیقاً همان جایی است که می‌توان از زمان تبلیغات در بازار منفعت گیری کرد.

تپسل که اولین آژانس همکار کافه بازار در انتشار کردن تبلیغات درون‌اپلیکیشنی و نصب اپلیکیشن به حساب می‌آید، سال ۱۴۰۲ توانست بیشتر از ۱۰ میلیون نصب اپلیکیشن از طریق سرویس‌های سرچ ادز و دیسکاوری کافه بازار تشکیل کند. 

علاوه‌براین همان گونه که اشاره شد، کافه بازار بیشتر از ۵۶ میلیون کاربر ثبت‌نامی دارد؛ آنها به منبع عظیمی از داده‌های رفتاری کاربران همانند الگوی دانلود و نصب، ترجیحات و علاقه‌مندی‌ها، الگوی خرید درون‌برنامه‌ای و… دسترسی دارند؛ به این علت تپسل می‌تواند با شناخت دقیق مخاطب، بر پایه حرکت خرید آنها تبلیغات هدفمندی اراعه کند. این چنین امکان ردیابی دقیق‌تر نرخ تبدیل تبلیغات وجود دارد. این شرکت تبلیغاتی می‌تواند اکوسیستم یکپارچه‌ای برای گسترش‌دهندگان (توزیع + درآمدزایی از تبلیغات) تشکیل کند.

این رشد در شرایطی محقق خواهد شد که هم چنان استقبال کاربران از بازار درحال‌رشد باشد، در غیر این صورت، گوگل پلی می‌تواند کاربران تازه نسل Z را جذب خود کند و دست تپسل از پتانسیل‌های احتمالی خالی بماند.

فروش در اغاز اراعه سهام در بورس

کافه بازار بعد از ۴ سال انتظار، آبان امسال در فرابورس پذیرفتن شد. درحالی‌که پیش‌بینی می‌شد سهام این شرکت تا آخر سال اراعه بشود، با این خرید وفروش، اشکار نیست چه آینده‌ای در انتظار اراعه کافه بازار در فرابورس است. آن‌طور که در اطلاعیه هزاردستان آمده، «ازاین‌بعد، هرگونه تصمیم‌گیری درخصوص کافه‌بازار ازجمله درج نماد کافه‌بازار در بورس به استراتژی‌های آتی سهامداران تازه بستگی خواهد داشت.»

یقیناً خریدوفروش سهام شرکت در اغاز اراعه اولیه اتفاق جدیدی نیست؛ برای مثالً «توییتر» (ایکس جاری) سال ۲۰۱۳ شرکت Mopub را درست قبل از اراعه عمومی آن خرید.

شرکت‌ها بسته به استراتژی‌هایشان و موقعیت‌های حاضر، تصمیمات متغیری می‌گیرند. با اراعه سهام کافه بازار در فرابورس، هزاردستان فقط بخشی از سهام خود را واگذار می‌کرد و برای فروش کل سهام باید چشم به راه خریدار تازه می‌ماند. باتوجه‌به این که امکان خرید بخشی از سهام بازار از روی تابلو وجود داشت، گمان پاپس‌کشیدن خریداران وجود داشت؛ ازاین‌رو به نظر می‌رسد هزاردستان ترجیح داده خرید وفروش فروش بازار را به اماواگر نیندازد.

توانایی‌ای تلخ

فروش کافه بازار به شرکتی تبلیغاتی، فعالان اکوسیستم را به یاد خرید وفروش‌ای انداخت که چندان سرنوشت خوشی نداشت. کافه بازار سال ۱۳۹۵ مالکیت شبکه تبلیغات هوشمند «عدد» را به شرکت «آوای هوشمند پارس» اهدا کرد تا با تیم مدیریتی تازه به فعالیتش ادامه دهد. تصمیمی که درنهایت به سود عدد همه نشد. اواخر ۱۳۹۸، و با شیوع کرونا در سرزمین، شرکت آوای هوشمند پارس فعالیت خود را متوقف کرد. چندی سپس، افتاندوخته، شرایط بد اقتصادی و معیشتی، شیوع بیماری کرونا و افت تقاضا با اهمیت ترین دلایل آخر فعالیت عدد اظهار شدند.

اکنون گمان دارد فروش کافه بازار نیز سرنوشت خوشی نداشته باشد. از سویی، تپسل باید حجم تبلیغات بر بستر کافه بازار را کنترل و تعادلی بین منافع تبلیغ‌دهندگان و کاربران تشکیل کند، از نظر دیگر، کافه بازار باید به‌نوعی مدیریت بشود تا بتواند انتخاب اول گسترش‌دهندگان برای انتشار کردن اپ و کاربران برای دانلود اپ باشد.

این که تپسل پتانسیل این چنین مدیریتی را دارد یا خیر، سؤالی است که زمان باید به آن پاسخی بدهد.