برای اولینبار در تاریخ؛ کشف یک دیسک غبار و گاز که دور یک ستاره میچرخد

تشکیل یک دیسک از غبار و گاز به دور یک ستاره اتفاقای غیرعادی نیست. درواقع این دیسک یک مرحله طبیعی در رشد یک ستاره و منظومه سیارهای آن است. چیزی که این کشف را زیاد حائز دقت میکند این است که اخترشناسان برای اولینبار توانستهاند این دیسک را در اطراف یک ستاره در یک کهکشان دیگر، خارج از کهکشان راهشیری مشاهده کنند. ستاره کشفشده با نام «HH 1177» چون در کهکشانی با غبار و گاز کمتر قرار دارد، قابل مشاهده می بود.
بر پایه مقاله منتشرشده در نیچر، دیسکی که اخترشناسان کشف کردند در یک کهکشان به نام «ابر ماژلانی بزرگ» در فاصله ۱۷۹ هزار سال نوری از کهکشان راهشیری قرار دارد. پیشازاین، اخترشناسان این چنین دیسکی را خارج از کهکشان راهشیری ندیده بودند؛ اگرچه باید بدیهی باشد که فرایند راه اندازی ستارگان در سرتاسر کیهان یکسان است، مشاهده این چنین اتفاقای بینش اخترشناسان درمورد نحوه راه اندازی ستارهها در دیگر کهکشانها را گستردهتر میکند.
کشف یک دیسک غبار و گاز در حال چرخش بهدور یک ستاره دوردست

ستارگان از تودههای متراکم ابرهای گاز مولکولی و غباری که در فضای بین ستارهای معلق می باشند متولد خواهد شد. هنگامی که یک توده به قدر کافی متراکم میبشود، تحت نیروی گرانش فرو میریزد. این توده درحال چرخش، اغاز به کشیدن مواد بیشتری از ابر اطراف خود میکند. به مرور با اشباعشدن ستاره از این مواد، یک دیسک در اطراف استوای ستاره شکل میگیرد که همانند آب در زهکش، در جریانی کنترلشده و ثابت، مواد دیگر را به دور ستاره میچرخاند.
هنگامی که ستاره کاملاً رشد کرد، آنچه از مواد دیسک باقی میماند در کنار هم قرار میگیرد تا دیگر اجزای یک منظومه سیارهای را راه اندازی دهد؛ سیارهها، سیارکها، شهابها، و دنبالهدارها در صفحهای همسطح با ستاره مادری خود رشد و نمو مییابند.
تلسکوپ رادیویی ALMA تعداد بسیاری از این دیسکها را در جایجای کهکشان راه شیری در مرحله های گوناگون رشد تصویربرداری کرده است، اما هر چه ستاره و دیسکهای آن دورتر باشند، حتی با این تلسکوپ قوی، مشاهده آنها دشوارتر میبشود.
اخترشناشان با پشتیبانی دادههای ALMA نشانههای راحتی از چرخش این ستاره را در کهکشان ابر ماژلانی بزرگ کشف کردند. آنالیز تیم تحقیقاتی نشان داد که این ستاره زیاد جوان و عظیم است و تا این مدت از دیسک اطراف خود تغذیه میکند. اما تفاوتی بین این ستاره با دیسکهای پیشستارهای کهکشان راه شیری وجود دارد: ستاره HH 1177 را میتوان در طول موجهای نوری مشاهده کرد.
به حرف های محققان، علت این کار به محیط بینستارهای در ابر ماژلانی بزرگ مربوط میبشود. گرد و غبار در آنجا زیاد کمتر است. به این علت ستاره HH 1177 به اندازه ستارگان جوان و پرجرم راه شیری در پردهای از مواد پوشیده نیست.