مطالعه تطبیقی طب ابنسینا با مکاتب طبی قدیمی و اسلامی/ آیا طب سینوی میتواند پاسخگوی نیازهای پزشکی امروز باشد؟_اسپایدر

نوشته و ویرایش شده توسط تیم اسپایدر
کد خبر: ۲۷۲۰۴۲
تاریخ انتشار کردن: پنجشنبه ۱۰ آبان ۱۴۰۳ – ۱۹:۳۸
به نقل از بهداشت نیوز حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه در این همایش با سپاس از دست اندرکاران همایش ملی ابن سینا و دانش پزشکی که مدام دغدغه موضوعات علمی و فلسفی را دارند و امکانات دانشگاه را برای مباحث فراهم کردند، اظهار کرد: وجود بنده در این جمع از سر ضمانت به ابنسینا و مباحث فلسفی است؛ خداوند توفیق داده که در مسیر فلسفه و مکتب ابنسینا فعالیت کنم. از منظر جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز، ماموریت ما حمایتاز این چنین برنامههایی است. انشاءالله به روزی برسیم که ناظر تعامل حداکثری طب ایرانی و طب تازه باشیم و چالشهای حاضر بهصورت مدلانه و سازنده از بین بردن بشود.
وی با گفتن این که دانش پزشکی ابنسینا مبتنی بر پنج اصل اساسی است، فرمود: بدون دقت به این اصول، نمیتوان به فهمی عمیق و دقیق از طب سینوی دست یافت. این اصول عبارتاند از مبانی هستیشناختی، مبانی معرفتشناختی، مبانی انسانشناختی، مبانی طبیعتشناختی و مبانی راه حلشناختی.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی او گفت: در مبانی هستیشناختی، ابنسینا همانند ملاصدرا قائل به اصالت وجود است، در حالی که برخی دیگر بر اصالت ماهیت پافشاری دارند. این چنین، در مبانی معرفتشناختی، ابنسینا قائل به تقسیم علم به حضوری و حصولی است و به نوعی رئالیسم معرفتی معتقد است، نه ابجکتیویسم قرون وسطایی و نه سابجکتیویسم دوران مدرن.
استاد خسروپناه پافشاری کرد: بنده منفعت گیری از کلمه «طب سنتی» برای این دانش مناسب نیست و بهتر است آن را «طب ایرانی» بنامیم، چون واژه «سنتی» ترجمهای از «Tradition» غربی است که عقل معاد و عقل نظری را قبول دارد به این علت مفهوم طب سنتی به درستی مفهوم دانش بومی ما را گفتن نمیکند.
وی درمورد مبانی انسانشناختی ابنسینا او گفت: ابن سینا به دوگانگی نفس و بدن باور داشت که تأثیرات عمیقی در مباحث پزشکی او دارد. این چنین، در مبانی طبیعتشناختی، اصولی همچون عاملیت و مباشرت و تاثیرات ذاتی طبیعت زیاد حائز اهمیت است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درمورد مبانی راه حلشناختی ابن سینا گفت: ابنسینا راه حلهای علمی خود را تا حدی از ارسطو و فلوتین به ارث برده است، اما هم چنان نوآوریهای بسیاری در آثار او مشاهده میبشود. تحقیقی که اخیراً در موسسه حکمت و فلسفه انجام شد، مشخص می کند که الهیات شفا از متافیزیک ارسطو تأثیر گرفته، اما نوآوریهای ابنسینا نیز در این عرصه زیاد برجسته است.
استاد خسروپناه فرمود: یکی از موضوعات مورد دقت در اندیشه ابنسینا، دیدگاه خاص وی به ازمایش ها است. ابن سینا ازمایش ها را از یقینیات آورده و تفسیری خاص از آنها اراعه کرده است، به طوری که باید ازمایش ها او در طب را بر پایه نظریههای فلسفیاش دید. او گفت و گو راه حلشناسی او زیاد حائز اهمیت است و به نظر بنده باید دقت اختصاصیای به ابداعات نظریهپردازانه فلسفی ابنسینا داشت.
او گفت: درست است که ابنسینا از بزرگانی چون رازی، ارسطو و جالینوس تأثیر پذیرفته و ارسطو را نیز ترجیح داده، اما با این وجود توانست یک پارادایم طبی تازه تشکیل کند. به طوری که نظامی عروضی نقل میکند که «اگر بقراط و جالینوس زنده میبودند، با لیاقت می بود که در برابر این کتاب سجده کنند.» یعنی ابتکارات و نوآوریهای ابنسینا به یک نظام پزشکی جامع، مبتنی بر مبانی فلسفی و طبیعتشناختی، رسید.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه گفت: ابنسینا کتاب قانون را نوشت که شامل کلیات طب، ادویه مفرده، امراض اعضا، امراض عمومی بدن و ادویه مرکبه می بود. او رسالههای مستقلی نیز در این عرصه دارد همانند مقاله در احکام ادویه، رساله طبیعی و غیره. سپس از ابنسینا، پزشکان فرد دیگر همانند اسماعیل بن حسین جورجانی، طبیب دربار قطبالدین محمد در خوارزم، ادامهدهنده راه او شد و آثاری همانند «ذخیره خوارزمشاهی» و «کاملالصناعات» را تألیف کردند. این روال به پزشکان دیگر همانند علی بن عباس مجوسی اهوازی و محمدمؤمن بن محمدزمان معروف به حکیم مومن نیز رسید که کتاب «تحفه المومنین» را تألیف کرد. در نهایت به سید محمد حسین عقیلی خراسانی شیرازی رسیدیم که آثاری چون «خلاصه الحکمه»، «ادویه مفرده»، و «قرابادین کبیر» و معالجات را نوشت که امروزه در دانشکده طب ایرانی از آنها منفعت گیری میبشود.
سیر طب سینوی در بستر تکامل و تطور ادامه داشته است
استاد خسروپناه فرمود: این سلسله از ادامهدهندگان طب سینوی مشخص می کند که آثار و راه حلهای ابنسینا با جدیت جستوجو شده و هم چنان ادامه دارد. خدا را شکر که در دهههای تازه، با همت افرادی چون مرحوم دکتر اصفهانی و دکتر ولایتی، طب سینوی احیا شده و مقالات بسیاری در ژورنالهای بینالمللی درمورد آن چاپ میبشود که با متدولوژیهای تازه به بازدید آثار ابنسینا پرداختهاند. به این علت باید دقت داشت که سیر طب سینوی در بستر تکامل و تطور ادامه داشته و هم چنان میتواند الهامقسمت باشد.
وی در جواب به این سوال که آیا طب سینوی را باید در بستر تاریخ علم دید یا این که پاسخگوی مسائل امروز ما نیز هست؟ گفت: یقیناً که فردی منکر مقامات علمی ابنسینا نیست و برخی می گویند که او دانشمندی می بود با دستاوردهای بینظیر در حوزههای گوناگون. اما دانش هر عالمی، از جمله ابنسینا، در بستر تاریخ معنی اشکار میکند و احتمالا دیگر نتوان از “قانون” برای درمانهای پزشکی مدرن منفعت گیری کرد. این افراد می گویند طب مدرن امروز جایگاه خاص خود را دارد و باید جستوجو بشود.
الزام بازدید طب ابن سینا با مکاتب طبی قدیمی در ایران و کشورهای اسلامی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی برای اشکار شدن دقت یا عدم دقت به آثار ابن سینا نظر راه حلشناسی تطبیقی برای این نوشته را نقل کرد و او گفت: میتوان طب ابنسینا را به طور تطبیقی با مکاتب طبی که پیش از دوران مدرن در ایران و کشورهای اسلامی وجود داشت، بازدید کرد. همان گونه که گفتم، طب ابنسینا از بقراط، جالینوس و ارسطو تأثیر گرفته، اما نوآوریهای خاصی در دیسیپلین فلسفه و هستیشناسی خود دارد که طبیعتاً بر طب او نیز تأثیر گذاشته است.
استاد خسروپناه اضافه کرد: ابنسینا هرچند از بزرگانی چون بقراط و جالینوس تأثیر گرفته، اما خود دارای نوآوری و خلاقیتهای بسیاری بوده است. این نوشته را میتوان در یک کار تطبیقی با دیگر مکاتب طبی بازدید کرد و به فهمیدن بهتری از تأثیر ابنسینا بر طب و فلسفه رسید.
وی او گفت: گرایشهای فرد دیگر همانند مشرب اشراقی و طب کیمیایی نیز در تاریخ پزشکی ایران تاثیرگذار بودند. اشراقیگری در دوران مغول و صفوی رونق یافت و طبیبانی همانند بهادر رازی و داود عمر ابنطاکی به جستوجو ترکیب علوم خفیه و طب بودند. طب کیمیایی نیز که با منفعت گیری از مواد معدنی و فلزات انجام میشد، به راه حلهای اختصاصیای از جمله «کشتهسازی» متکی می بود و داروهایی از این نوع ترکیبات تشکیل میکرد. یقیناً ابن سینا به کیمیاگری باور نداشت به این علت باید طب سینوی را با این طب ها قیاس کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی فرمود: در نهایت، چهارمین گرایش شامل طب مبتنی بر روایات دینی است که برخی از افراد آن را به گفتن «طب اسلامی» نقل میکنند. در این راه حلها، از آیات و روایات برای درمان منفعت گیری میشد. قیاس طب سینوی با طب مدرن و دیگر طب ها الزامی است. آیا با طب ابن سینا و نظریه های ابن سینا می تواند طب ابن سینا را ارتقا داد؟ اینگونه می توان به نتیجه رسید که طب سینوی در موزه بماند یا این که مورد منفعت گیری اکنون هم باشد.
وی پافشاری کرد: این چنین، ملزوم است بینالمللیسازی مطالعات طب سنتی تحکیم بشود، خصوصاً با تصویب قانون تازه در عرصه تعامل های علمی بینالمللی، میتواند فرصتی برای معارفه دستاوردهای طب سینوی باشد.
منبع: شورای عالی انقلاب فرهنگی
دسته بندی مطالب