جیمز وب تصاویری اعحابآور از غبار بینستارهای انتشار کرد + عکس_اسپایدر
نوشته و ویرایش شده توسط تیم اسپایدر
در گستره بینهایت کیهان، چیزی وجود دارد که در وهله اول مشاهده نمیبشود: گرد و غبار بینستارهای که در فاصلههای نامحدود بین ستارگان پراکنده شده و مداوم درحال تحول است. اکنون تلسکوپ جیمز وب (JWST) تصاویری حیرتانگیز از این ماده نامریٔی انتشار کرده که ما را به اعماق کیهان میبرند. بهتازگی جیمز وب حلقههای پیچیده و خطوط غباری را که بین ستارهها حرکت میکنند، با جزئیات خیرهکننده آشکار کرده است.
گرد و غبار بینستارهای که طبق معمولً از نظر ما زیاد محو و ناچیز است، در تصاویر تازه با جزئیات بیسابقهای نمایش داده شده است. این جزئیات حیرتآور بهاختصاصی در اطراف انفجار ستارهای قدیمی به نام «ذات الکرسی آ» قابل مشاهده است که نزدیک به ۳۰۰ سال پیش (در دهه ۱۶۷۰ میلادی) در کهکشان در فاصله ۱۱۰۰۰ سال نوری از ما رقم خورد. این انفجاری ابرنواختری می بود.
نور این انفجار با عبور از بین گرد و غبار آن را گرم کرد و جهت شد در موجهای فروسرخ تابش کند. رنگ قرمز کمرنگ مشاهدهشده ناشی از تابش غبار در همین نزدیک به طول موجی است. گرد و غبار در این ناحیه به قدری رقیق است که مشاهده دقیق ساختار آن همیشه دشوار بوده اما جیمز وب با قوت شگفت انگیز خود موفق شده است نور قرمز رنگ کمفروغ را با جزئیات شگفتانگیزی ثبت کند. اکنون دانشمندان میتوانند جزئیات پیچیده این ساختار متشکل از گرد و غبار بینستارهای را بهخوبی مطالعه کنند.

پیشازاین، تلسکوپ «اسپیتزر» که اکنون بازنشسته شده است، موفق به ثبت تصاویری از غبار بینستارهای در نواحی گوناگون شده می بود اما وضوح آن در قیاس با جیمز وب ناچیز است.
دلنشینترین قسمت این کشف توانایی دیدن تغییرات ساختاری در این گرد و غبار است که در مقیاس روزانه رخ خواهند داد. ماههای شهریور و مهر ۱۴۰۳، تلسکوپ جیمز وب تصاویر بسیاری از رشتهای گرد و غبار در نزدیکی ذات الکرسی آ ثبت کرد. این تصاویر تغییرات چشمگیری در این رشتهها نشان داد که ناشی از اتفاقای به نام «پژواک نور» (Light Echo) است.
پژواک نور وقتی رخ میدهد که انفجار نوری، همانند انفجار ابرنواختری، به سمت فضای اطرافش حرکت میکند. اگر این نور با مانع ها فیزیکی همانند ابرهای گرد و غبار برخورد کند، بازتابیده و در وقتی متفاوت از انفجار اولیه به ما میرسد. همانند پژواک صوتی اما با نور. این اتفاق به دانشمندان پشتیبانی میکند ساختار محیط را با دقت مطالعه کنند و از آن نقشهبرداری کنند. پژواک نور میتواند برخی از زیباترین مناظر کهکشان را تشکیل کند.
پیشازاین دانشمندان موفق به مشاهده اتفاق پژواک نور در ستاره «V838 Monocerotis» بودند که زیاد روشن و غلیظ و نزدیک به منبع نور می بود.
در این تصاویر تازه، یکی از شگفتیهای بزرگ مشاهده ساختار گرد و غبار بهشکل لایههای متراکم است که همانند الگوهای حاضر در چوب درختان است. این لایهها در مقیاسهایی معادل ۴۰۰ واحد نجومی (هر واحد نجومی برابر فاصله زمین تا خورشید) قابلمشاهده است. به نظر میرسد این ساختارها به میدانهای مغناطیسی آن ناحیه از فضا مرتبط باشند.
«جاش پیک»، ستارهشناس مؤسسه «STSci»، میگوید: «لایههایی همانند پیاز را در این تصاویر میبینیم. پیشازاین، ما هیچ زمان نتوانسته بودیم این چنین چیزی مشاهده کنیم. اکنون فکر میکنیم مناطقی که قادر به مشاهده آن نیستیم نیز ساختاری شبیه دارند.»

این کشف نهفقط نمایانگر پیچیدگیهای نهان درون فضا است، بلکه فرصتی بی همتا برای مطالعه و بازدید این ساختارها و تکامل آنها به وجود میآورد. بازدید پژواک نور در فضا میتواند دریچهای تازه به روی مطالعه تلاطم مغناطیسی و نحوه تأثیر آنها در ساختار بینستارهای باز کند.
این مشاهدات تازه برای دانشمندان همانند اسکن سهبعدی از فضاست. «آرمین رست»، یکی از پژوهشگران مؤسسه علوم تلسکوپهایی فضایی دراینباره او گفت: «این معادل سیتیاسکن پزشکی از فضا است. اکنون که این ۳ عکس از ساختار گرد و غبار در ۳ زمان گوناگون گرفته شده است، میتوانیم با مطالعه ساختار بهصورت سهبعدی نگاهی جامعتر و دقیقتر به این دنیای نهان بیندازیم.»
با این کشفها، دانشمندان مسیر جدیدی برای بازدید ساختار و حرکت گرد و غبار بینستارهای اشکار کردهاند که کامل روشهای مطالعه درمورد فضای اطراف انفجارهای ابرنواختری را تحول خواهد داد.
دانشمندان این تصاویر را در دویستوچهلوپنجمین نشست انجمن نجوم آمریکا ارایٔه دادند و بهزودی مقاله آن را چاپ میکنند.
دسته بندی مطالب